Vorige week heb ik een bezoek gebracht aan de tentoonstelling van de World Press Photo 2012 in het Centre Céramique in Maastricht. Zoals gebruikelijk was het weer een aaneenschakeling van doffe ellende. De waarschuwing aan de bezoeker dat de tentoonstelling schokkende beelden bevatte, was geen overbodige luxe. Beelden van afgehakte ledematen, zwaargewonde en dode mensen vlogen de bezoekers weer om de oren.
Het lijkt erop dat vooral natuurrampen, oorlogen en mensen die leven aan de zelfkant van de maatschappij, nieuwswaarde hebben.
De foto’s
Over de tentoongestelde foto’s zelf heb ik gemengde gevoelens. Bij zo’n prestigieuze wedstrijd zou je van de winnende foto’s verwachten dat ze niet alleen nieuwswaarde hebben, maar ook kwalitatief met kop en schouders boven de gemiddelde foto uitsteken. Dus meestal voel ik wel wat teleurstelling als ik de winnende foto’s bekijk, want sommige vind ik helemaal niet zo fantastisch.
Wat mij betreft, zijn de foto’s grofweg in 3 categorieën in te delen:
- Foto’s die nieuwswaarde hebben en op zichzelf een verhaal vertellen en daarbij ook fotografisch mooi zijn
Dit zijn de foto’s die ik verwacht te zien. En die zitten er zeker ook bij. Voor deze foto’s geldt: een beeld zegt meer dan duizend woorden. Deze foto’s hebben geen toelichting nodig en vertellen uit zichzelf een bijzonder verhaal. En ik moet eerlijk bekennen dat ellende de dramatiek en zeggingskracht van deze foto’s meestal wel ten goede komt. - Foto’s die nieuwswaarde hebben of een bijzonder moment weergeven, maar fotografisch gezien niet bijster interessant zijn
Vaak ontbreekt het bij deze foto’s aan zeggingskracht. Ze hebben toelichting nodig om het beeld in de juiste context te plaatsen. Zonder dat zouden sommige foto’s ook gewone reisfoto’s kunnen zijn. Of foto’s waar blijkbaar “iets” aan de hand is, zonder dat duidelijk is wat. Dat zijn foto’s waarvan ik alleen maar denk “Tja…”. - Foto’s die niet veel nieuwswaarde hebben en/of niet uit zichzelf een verhaal vertellen, maar die wel mooi zijn
In deze categorie vallen vaak de sportfoto’s. Daar zie je zelden de sportieve hoogtepunten van het jaar; de atleten zelf zijn meestal ook onherkenbaar, maar de foto’s zijn vaak vanuit een bijzonder perspectief genomen. Iets soortgelijks geldt vaak ook voor de natuurfoto’s. Dat zijn de foto’s waarvan ik denk ” Wauw, mooie foto”.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik het meeste geniet van de foto’s uit de laatste categorie. Ik denk dat ik gewoon niet zoveel heb met echt journalistieke foto’s.
De regels
En dan hebben we nog de regels. Volgens de regels mogen foto’s niet anders bewerkt worden dan volgens ‘huidige geaccepteerde standaarden binnen de industrie’ of iets van die strekking. En daarnaast mag de inhoud van de foto niet veranderd worden. Wat dit nu allemaal precies betekent, is ook niet helemaal duidelijk. In 2010 werd de Oekraïense fotograaf Stepan Rudik gediskwalificeerd omdat hij een onbelangrijk detail op een foto had weggepoetst. Dat hij een groot deel van de oorspronkelijke foto had weggeknipt en de foto daarna van een hele lading bewerkingen had voorzien, was daarentegen niet van belang. En toch deed dat veel meer met de foto dan het weggeshopte detail.
Sowieso zie je bij een hoop foto’s bewerkingen waardoor de foto niet meer helemaal “als uit de camera” oogt en een heel ander effect sorteert. Blijkbaar mogen de deelnemende fotografen heel wat aan het beeld manipuleren, zolang ze maar niks echt wegpoetsen of veranderen. Tot zover de objectiviteit van journalistieke foto’s.
Op de tentoonstelling heb ik trouwens een hele tijd vol ongeloof staan kijken naar een foto waarop een verlicht portret van Kim II-sung te zien is, dat hangt aan een gebouw in de Noord-Koreaanse hoofdstad Pyongyang. Op de foto staan namelijk meerdere grote flatgebouwen, maar het enige licht dat zichtbaar is, is het licht waarmee het portret wordt aangestraald. Alle, maar ook werkelijk àlle, ramen op de foto zijn onverlicht. Nergens brandt ook maar één lichtje, hoewel er echt honderden ramen op te zien zijn. En dat is dus wat ik me maar moeilijk kan voorstellen: honderden onverlichte ramen en geen een verlicht raam in een woonwijk…dat kàn toch niet?!
Ik kan dan ook bijna niet geloven dat er niet aan gerotzooid is. Maar gezien de regels van de wedstrijd moet ik ervan uitgaan dat dit inderdaad niet het geval is. Wat zou ik graag de originele foto eens willen zien. En als er echt nergens anders licht brandde, kan me dan iemand vertellen hoe zoiets mogelijk is?
